Ωμή Διατροφή στα Ζώα - BARF ~ Κίνδυνοι

Η ωμή διατροφή στους σκύλους και τις γάτες γίνεται

ολοένα και πιο δημοφιλής. Αρκετοί ιδιοκτήτες πιστεύουν ότι αυτό το είδος διατροφής είναι πιο υγιεινό από τις εμπορικές τροφές των ζώων συντοφιάς που υπάρχουν στην αγορά.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία ερευνών που να αποδεικνύουν ότι η ωμή διατροφή προσφέρει καλύτερη υγεία στα ζώα από την κατανάλωση των εμπορικών τροφών. Απεναντίας, το προσδόκιμο ζωής στα περισσότερα άγρια είδη είναι σημαντικά μικρότερο από τα αντίστοιχα ζώα των ίδιων ειδών σε αιχμαλωσία, καθώς επίσης στα άγρια ζώα υπάρχουν μεγαλύτερα ποσοστά εμφάνισης ασθενειών. Εντούτοις, αυτά δεν μπορούν να αποδωθούν μόνο στην βελτίωση της διατροφής, αλλά κι άλλοι παράγοντες εμπλέκονται όπως οι εμβολιασμοί, ο έλεγχος των παρασίτων, η μείωση της έκθεσης σε κινδύνους του περιβάλλοντος, η ιατρική περίθαλψη.

Αντίθετα, οι σκύλοι και οι γάτες που καταναλώνουν ωμά τρόφιμα, μπορούν να αναπτύξουν σοβαρές ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή. Κίνδυνο διατρέχουν και οι άνθρωποι που ταϊζουν ωμό κρέας στα κατοικίδια τους.

- Ζώα που τρέφονται με κομμάτια από κρέας που περιέχει κόκαλα ή με ολόκληρο σφάγειο πχ κοτόπουλου, πάπιας κτλ μπορεί να βρεθούν σε κίνδυνο για τη ζωή τους. Κόκαλα μπορεί να τραυματίσουν ή να καρφωθούν στην στοματική κοιλότητα, κομμάτια από κόκαλα μπορεί να σφηνώσουν στον οισογάφο, να τρυπήσουν ή να νεκρώσουν τμήμα του αυλού του, με αποτέλεσμα υγρά και μικρόβια να διασπείρονται στην θωρακική κοιλότητα με κίνδυνο πρόκλησης μόλυνσης και ακολούθως θάνατο του ζώου. Σε άλλες περιπτώσεις, οστά μπορεί να προκαλέσουν διάτρηση στο στομάχι ή το έντερο με αντίστοιχα αποτελέσματα στην κοιλιακή κοιλότητα που επίσης μπορεί να καταλήξουν σε θάνατο.

- Διατροφή αποκλειστικά με κρέας, οδηγεί τον οργανισμό του ζώου σε σοβαρή έλλειψη ασβεστίου ενώ η πρόσληψη φωσφόρου είναι αυξημένη. Αυτό προκαλεί αλλαγή στην αναλογία αβεστίου-φωσφόρου στον οργανισμό που έχει ως αποτέλεσμα την δευτερογενή πρόκληση υπερπαραθυρεοειδισμού. με κακή εναπόθεση των αλάτων στα οστά και αυτόματα κατάγματα.

- Το ωμό συκώτι είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α και η συχνή κατανάλωση του οδηγεί σε υπερβιταμίνωση Α. Η κατάσταση αυτή συνδέται με την ανάπτυξη εξοστώσεων στις αρθρώσεις και τους αυχενικούς σπονδύλους με αποτέλεσμα τον πόνο και τον περιορισμό του εύρους κίνησης των αρθρώσεων. Επίσης, η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας βιταμίνης Α κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης σε σκύλους μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ανάπτυξη των εμβρύων.

- Η έλλειψη ταυρίνης, ενός αμινοξέος, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην καρδιά όπως διατατική μυοκαδιοπάθεια. Έλλειψη ταυρίνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει ανατομικές ανωμαλίες στα έμβρυα όπως εξαρθρήματα επιγονατίδων και χοανωειδή θώρακα. Στις γάτες, η έλλειψη ταυρίνης προκαλεί τύφλωση.

Σε μια μελέτη που έγινε στη Γλασκώβη το 2002, γατάκια στο στάδιο ανάπτυξης χωρίστηκαν σε δύο ομάδες όπου η πρώτη ομάδα τρεφόταν αποκλειστικά με ωμό κουνέλι και η δεύτερη ομάδα με μια πλήρη εμπορική ξηρή τροφή. Ο ρυθμός ανάπτυξης των ζώων στις δύο ομάδες ήταν παρόμοιος, όμως η σύσταση των κοπράνων, η ποιότητα του δέρματος και του τριχώματος αξιολογήθηκε ως καλύτερη στον ομάδα των γάτων που τρέφονταν με ωμό κουνέλι. Ωστόσο, 10 μήνες μετά την έναρξη της μελέτης, μια γάτα από την πρώτη ομάδα πέθανε από διατατική μυοκαρδιοπάθεια λόγω σοβαρής έλλειψης ταυρίνης, ενώ εξετάστηκαν οι υπολοιπες της ομάδας όπου στο 70% των γάτων αυτών παρατηρήθηκε αλλαγή στον καρδιακό μυ, συμβατό με διατατική μυοκαρδιοπάθεια. 

- Σκύλοι και γάτες που καταναλώνουν ωμό κρέας μπορεί να μολυνθούν από βακτήρια ή παράσιτα που υπάρχουν στο ωμό κρέας. Υπάρχουν αρκετές αναφορές σε αγωνιστικά σκυλιά ελκήθρων, λαγωνικά σκυλιά και σκυλιά φρουράς που μολύνθηκαν από Σαλμονέλλα μετά από κατανάλωση ωμού κρέατος. Επίσης, υπάρχει μια αναφορά στις γάτες. 

- Η κυρίαρχη αιτία σοβαρής επιδημίας των ανθρώπων με Σαλμονέλλα (Salmonella Infantis) στον Καναδά ήταν η επαφή τους με λιχουδιές (treats)  κατοικιδίων που προέρχονταν από αυτιά χοίρου ή η επαφή τους με ζώα που κατανάλωσαν αυτές τις λιχουδιές. Τέτοια περιστατικά έχουν εντοπιστεί σε όλη την Βόρεια Αμερική. Επίσης, σε τυχαίο έλεγχο τέτοιων δειγμάτων που εισάγονται στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο εντοπίστηκαν παθογόνα στελέχη Σαλμονέλλας. Σε άλλη έρευνα όπου 10 σκύλοι ταίζονταν με σπιτικές δίαιτες ωμών τροφίμων και άλλοι 10 με εμπορική ξηρή τροφή, βρέθηκε Salmonella στο 30% των ζώων της πρώτης ομάδας. Έτσι, το 2015, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) στις ΗΠΑ εξέδωσε την πιο κάτω ανακοίνωση: "Για να αποφύγετε την μόλυνση με Salmonella ή Listeria αποφύγετε να ταϊζετε το κατοικίδιο σας με ακατέργαστη τροφή".

- Σε μια άλλη μελέτη με 576 δείγματα τροφών ζώων συντροφιάς, βρέθηκε Listeria σε 66 (32 περιείχαν την Listeria monocytogenes) και Salmonella σε 15, όλα σε ωμές τροφές ή λιχουδιές (treats). H Listeria monocytogenes είναι ένα βακτήριο το οποίο είναι παθογόνο στον άνθρωπο και μπορεί να προκαλέσει από ελαφριά συμπτώματα γαστρεντερίτιδας ή γρίπης μέχρι σοβαρά προβλήματα όπως μηνυγγοεγκεφαλίτιδα, σηψαιμία και θάνατο.

- Το καμπυλοβακτηρίδιο είναι ακόμα ένα παθογόνο βακτήριο για τον άνθρωπο που προκαλέι γαστρεντερικά προβλήματα, πυρετό και πονοκέφαλο. Σε έρευνες που έχουν γίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, 65% του νωπού κοτόπουλου είναι μολυσμένο από αυτό το βακτήριο. Στη Νέα Ζηλανδία, πάρθηκαν 50 δείγματα από δίαιτες ωμού κρέατος από υπεραγορές και καταστήματα κατοικίδιων ζώων (pet shops) με σκοπό να εξετάσουν την παρουσία του καμπυλοβακτηριδίου. Θετικές στο βακτηρίδιο βρέθηκαν 21 από αυτές τις δίαιτες ενώ στις μισές από αυτές εντοπίστηκε το στέλεχος του βακτηριδίου που πιο συχνά συνδέεται με την ασθένεια στον άνθρωπο.

Αρκετοί ιδιοκτήτες, θερμοί υποστηρικτές της ωμής διατροφής στα ζώα συντροφιάς, καταψύχουν τις τροφές θεωρώντας ότι με την ψύξη το μικροβιακό φορτίο στο κρέας θα μειωθεί. Εντούτοις, το μικροβιακό φορτίο του κρέατος όχι μόνο δεν εξαλείφεται αλλά σε πολλές περιπτώσεις  οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται.

- Η κατάψυξη δεν σκοτώνει την Escherichia coli και την Listeria

- H Salmonella δεν πεθαίνει στην κατάψυξη, απεναντίας πολλαπλασιάζεται κατά την απόψυξη.

Σε μια έρευνα που έγινε το 2004 σε σκύλους που τρέφονταν με ωμό κρέας (μετά από απόψυξη), το οποίο ήταν εκ φύσεως μολυσμένο από  Salmonella, μολύνθηκαν μετά από την κατανάλωση ενός και μόνο γεύματος, ενώ απόβαλλαν ίδιο στέλεχος βακτηριδιου με τα κόπρανα τους στο περιβάλλον.

- Η κατάψυξη μειώνει τον πληθυσμό του καμπυλοβακτηριδίου αλλά δεν το εξαλείφει.

- Η κατάψυξη δεν επηρεάζει τα σπόρια και τις τοξίνες των Clostridia που μπορεί να οδηγήσουν σε γαστρεντερικές διαταραχές ή αλλαντίαση (παράλυση).

Σε αυτό το σημείο διευκρινίζω ότι ο όρος"ωμή διατροφή" περιλαμβάνει κρέας, υποπροϊόντα κρέατος, κόκαλα, εντόσθια, αυγά, γάλα οποιουδήποτε είδους ζώου που δεν έχουν ψηθεί (κρέας, υποπροϊόντα, εντόσθια, αυγά) ή δεν έχει παστεριωθεί (γάλα). Μέθοδοι συντήρησης όπως ψύξη ή κατάψυξη δεν εξαλείφουν τους κινδύνους για τα ζώα και τον άνθρωπο. Οι αξιόπιστες μέθοδοι θανάτωσης των βακτηρίων είναι το μαγείρεμα και η παστερίωση. 

Επιλογικά, η ωμή διατροφή των κατοικίδιων αλλά και η επαφή των ανθρώπων με αυτήν ή με τα ζώα που την καταναλώνουν θέτει σε κίνδυνο τη ζωή και των ζώων και των ανθρώπων. Η ακατέργαστη τροφή (ωμή) μπορεί να προκαλέσει διατροφικές ελλείψεις και ασθένειες στα ζώα, άρα θέτει σε κίνδυνο την υγεία των κατοικιδίων. Επιπλέον, υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων που χειρίζονται τακτικά αυτά τα τρόφιμα αλλά και όσων ζούν στο ίδιο περιβάλλον με ζώα που καταναλώνουν τέτοια τρόφιμα και αποβάλλουν στο περιβάλλον παθογόνους μικροργανισμούς. 

Πηγαίνοντας πίσω στο χρόνο, θυμάμαι να επαναμβάνεται συνεχώς στο πανεπιστήμιο ο ρόλος του κτηνίατρου στην κοινωνία "διασφάλιση της υγείας&ευζωίας των ζώων αλλά και της υγείας του ανθρώπου". Έχοντας αυτό κατά νου, δεν υπάρχει κάποια προοπτική να εγκρίνω την ωμή διατροφή στα ζώα αφού θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών μου, των ιδιοκτητών, και του ευρύτερου κύκλου τους.

Επιμέλεια άρθρου

Δήμητρα Σωφρονίου

Κτηνίατρος DVM