FIV / AIDS στις γατες

Η επίκτητη ιογενής ανοσοανεπάρκεια της γάτας (FIV) είναι ένα θανατηφόρο λοιμώδες
νόσημα που μεταδίδεται με ιό και διαρκεί για το υπόλοιπο της ζωής του ζώου. Ο ιός προσβάλει τα κύταρα του αίματος που έιναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού. Έτσι, το ανοσοποιητικό του ζώου εξασθενεί με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται διάφορες ευκαιριακές λοιμώξεις που οδηγούν σταδικά στο θάνατο. Σε χώρες που υπάρχουν πολλές αδέσποτες γάτες η συχνότητα μόλυνσης με τον FIV μπορεί να φτάσει το 20-30% των γατών. Ο FIV παρουσιάζει ειδικότητα ξενιστή, που αυτό σημαίνει ότι δε μεταδίδεται σε άλλα είδη ζώων ή στον άνθρωπο. 

Πώς μεταδίδεται;

Ο ιός βρίσκεται στο σάλιο των μολυσμένων ζώων και μεταδίδεται με τα δαγκώματα π.χ. κατά το ζευγάρωμα (κύριος τρόπος μετάδοσης). Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί με τη μετάγγιση μολυσμένου αίματος. Σπάνια, ο FIV μπορεί να μεταδοθεί μέσω του πλακούντα ή με τον θηλασμό.

Ποιά ζώα προσβάλονται;

Προσβάλονται γάτες κάθε ηλικίας αλλά συχνότερα εμφανίζεται σε γάτες 6 ετών και άνω. 

Αυξημένο κίνδυνο παρουσιάζουν:

• Αδέσποτες γάτες ανεξαρτήτως φύλου 
• Ήμιδεσποζόμες γάτες ανεξαρτήτως φύλου που έρχονται σε επαφή με αδέσποτες γάτες
• Μη στειρωμένες γάτες λόγω της επιθετικής συμπεριφοράς που αναπτύσσουν κατά την οριοθέτηση της περιοχής τους ή κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος. Γι' αυτό οι αρσενικές γάτες έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να μολύνθούν σε αντίθεση με τις θηλυκές. 
• Γάτες που ζούν πολλές μαζί σε περιορισμένο χώρο λόγω της επιθετικής συμπεριφοράς που αναπτύσσουν για την οριοθέτηση της περιοχής τους.
• Η προσέλευση νέας γάτας σε σπίτι με ήδη πολλές γάτες (πάνω από 5-6) ευνοεί τη μετάδοση του ιού.

Ποιά είναι τα συμπτώματα;

Η επίκτητη ανοσοανεπάρκεια έχει 3 φάσεις: την οξεία, την ασυμπτωματική και τη χρόνια.

Η οξεία φάση (η αρχική) συνήθως δε γίνεται αντιληπτή γιατί τα συμπτώματα είναι ήπια και συνήθως περιορίζονται στον πυρετό και τη διόγκωση των λεμφαδένων. Ακολουθεί η ασυμπτωματική περίοδος που διαρκεί αρκετά χρόνια, και συχνά πέρα από την λεμφογαγγλιομεγαλία, οι γάτες δεν έμφανίζουν συμπτώματα. Στη τελευταία φάση, τη χρόνια, όπου η λοίμωξη είναι προχωρημένη, οι γάτες εμφανίζουν διάφορες ευκαιριακές λοιμώξεις και χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα τα οποία κατά καιρούς εμφανίζουν πιο έντονη συμπτωματολογία και με τα χρόνια παρουσιάζουν προοδευτική επιδείνωση. Μερικά από τα συμπτώματα είναι: 

• Σταδιακή μείωση σωματικού βάρους
• Διάφορες βακτηριδιακές λοιμώξεις που ενώ υποχωρούν με τη θεραπεία ωστόσο εμφανίζονται ξανά και ξανά π.χ. ουλίτιδα-στοματίτιδα, ρινίτιδα-επιπεφυκίτιδα, πνευμονία, γαστρεντερίτιδα, δερματίτιδα, υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη
• Συμπτώματα από ευκαιριακά ιογενή, βακτηριδιακά, μυκητιακά ή παρασιτικά νοσήματα
• Οφθαλμολογικά προβλήματα
• Νευρολογικά συμπτώματα
• Κακόηθη νεοπλάσματα
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι διάγνωσης της επίκτητης ανοσοανεπάρκειας είναι τα ορολογικά τεστ και ο ανοσοσφορισμός που σκοπό έχουν την ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού στο αίμα της γάτας. Οι εξετάσεις αυτές αφορούν γάτες ηλικίας 6 μηνών και άνω, αφού σε μικρότερη ηλικία μπορεί να εμφανιστούν ψευδώς θετικά αποτελέσματα σε γατάκια που θήλαζαν από μολυσμενή μητέρα (η μητέρα μπορεί να περάσει αντισώματα από το γάλα στα νεογέννητα της). Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να εμφανιστούν σε περιπτώσεις όπου η γάτα έχει μολυνθεί σε διάστημα μικρότερο των 6 μηνών οπότε ο οργανισμός δεν έχει προλάβει να δημιουργίσει αντισώματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο έλεγχος πρέπει να επαναλαμβάνεται μετά από 6-8 μήνες.

Πώς γίνεται η θεραπεία;

Καμία θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική απέναντι στον FIV. Από τη στιγμή της μόλυνσης ο ιός εγκαθίσταται εφόρου ζωής και η λοίμωξη είναι ανίατη. Οι θετικές γάτες που δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα, μπορεί να παραμείνουν σε αυτή την κατάσταση για μήνες ή χρόνια. Ωστόσο, σε γάτες που εμφανίζουν συμπτώματα κρίνεται σκόπιμος ο έλεγχος του νοσήματος με υποστηρικτικά μέτρα (π.χ. αντιβιοτικά σε βακτηριδιακά νοσήματα όπως ουλίτιδα, ειδική διατροφή κ.α.), αντιικές  και ανοσορυθμιστικές ουσίες για ενίσχυση του ανοσοποιητικού του ζώου. 

Απαραίτητο μέτρο είναι η απομόνωση της θετικής FIV γάτας για δύο λόγους: προστασία της ιδίας από άλλες λοιμώξεις και μείωση του κινδύνου διασποράς του ιού σε υγιείς γάτες.

Πώς γίνεται πρόληψη;

Το πιο ασφαλές μέτρο πρόληψης είναι ο περιορισμός της γάτας αποκλειστικά μέσα στο σπίτι ενώ ταυτόχρονα αποφεύγεται η επαφή με άλλες γάτες, ιδίως αδέσποτες.

Οι γάτες (αρσενικά και θηλυκά) πρέπει να στειρώνονται για να μειώνεται ο κίνδυνος διασποράς του ιού κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος και της επιθετκής συμπεριφοράς για οριοθέτηση της περιοχής.

Στείρωση και απομόνωση των θετικών FIV γάτων για μείωση της μετάδοσης του ιού.

Υπάρχει εμβόλιο για τον FIV το οποίο αν και ενισχύει το ανοσοποιητικό, δεν προσφέρει ικανοποιητική προστασία. Το εμβόλιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε γάτες που είναι αρνητικές στον έλεγχο αντισωμάτων. Ωστόσο, το εμβολιο αυτό δεν κυκλοφορεί σε όλες τις χώρες και δεν έχει αρκετά καλή αποτελεσματικότητα.

Η πρόληψη λοιπόν είναι καλύτερη της θεραπείας και σε αυτήν την περίπτωση!

Δρ Δήμητρα Σωφρονίου
Κτηνίατρος
Κτηνιατρική Κλινική Love4Pets